Zabawa
|
U psów jest lub kłapnięciem zębami.
ZAB.
|
Zabawa w pojedynkę
|
U psów jest to ........Rzadziej pojawia się tu odwrócenie z warknięciem lub kłapnięciem zębami.
ZAB.
|
Zabawa w „złe” psy
|
U psów jest to odpowiednik zabawy w „policjantów i złodziei”. Dwa psy grają rolę goniących, „złych” psów, i stosują podczas pogoni różne formy grożenia, także szczypanie. Zadaniem uciekającego jest nie dać się złapać i zastraszyć, i uciec mimo chwytania go za futro (też ogon). Uciekający stosuje defensywne formy: ucieczkę, uniki. Rzadziej pojawia się tu odwrócenie z warknięciem lub kłapnięciem zębami.
ZAB.
|
Zabawa z „krukiem”
|
W zabawie biorą udział pies i duży czarny ptak (drapieżny). Pies udaje, że nie widzi ptaka (ignoruje go) lub próbuje go w ten sposób zwabić. Ptak siada na ziemi na trasie psa i pozwala mu podejść na określoną odległość. Tuż przed wyskokiem psa w jego stronę, ptak odlatuje. Gra powtarza się po chwili – ptak siada na ziemi i ponownie podpuszcza psa blisko, by w ostatniej chwili odlecieć.
ŁOW ZAB.
|
Zaczepianie łapą
|
Przesunięcie łapy po ziemi, na której leży nieruchomy „łup”, tuż przy nim. Ruch jest linijny lub nieco okrężny, jak przy zahaczaniu. Może mieć różną dynamikę: od delikatnego dotknięcia do niemal uderzenia. Szturchnięcie obiektu odbywa się w pojedynczym ruchu, z wyczekiwaniem na reakcje ze zwieszoną łapą, lub przez kilkurazowe powtórzenie ruchu.
AFI ŁOW SEKS ZAB.
|
Zaganianie
|
Według Coppingerów podbieganie z wyprzedzaniem (ang. outrun – obieganie) skutkujące zaganianiem w jakąś stronę jest częścią wstępnej fazy łowczej u psów rasy border collie. Kąt pod jakim dany osobnik obiega stado należy do cech wrodzonych i stanowi czynnik decydujący o przydatności danego psa do pracy z małym bądź dużym stadem.
ŁOW ZAB.
|
Zagradzanie
|
Przyjęcie pozycji w poprzek, przed innym osobnikiem, w wyraźny sposób odgradzając go od elementu otoczenia wzbudzającego niepokój w zagradzającym. Pozycji tej towarzyszy stereotypowo powtarzany ruch ocierania (jak ocierania o przód pod brodą) i przestępowania z nogi na nogę w miejscu w szybkim tempie.
AG
|
Zagryzanie
|
Uśmiercenie przy pomocy ugryzienia i utrzymywania chwytu zębami w okolicy szczególnie wrażliwej na gryzienie. Częstym rejonem działań jest okolica szyi, gardła i kręgosłupa szyjnego zdobyczy. Przerwanie ciągłości tkanek w tym obszarze prowadzi bezpośrednio do śmierci przez wykrwawienie, zaduszenie bądź przerwanie ciągłości rdzenia kręgowego.
Złapanie zębami od góry w odcinku szyjnym, zależnie od wielkości ofiary i napastnika, może prowadzić do zmiażdżenia lub rozdzielenia kręgosłupa i skręcenia karku. Chwyt od dołu skutkuje w rozerwaniu gardła i uniemożliwieniu oddychania oraz w dużej utracie krwi.
W przypadku nieżyjącego już zwierzęcia może dojść do „powtórnego zabicia” przy sprawdzaniu reakcji na mocne złapanie. Sposób sprawdzania to np. seria błyskawicznych, linijnie się przesuwających zaciśnięć zębów wzdłuż kręgosłupa (por. szczypanie), które u średnich gryzoni poskutkuje zmiażdżeniem kręgów.
(Por. Ilustrowane Próbki Zachowań: seria zdjęć pokazująca zachowanie białego owczarka kanadyjskiego wobec wiewiórki, która chwilę wcześniej zginęła przy upadku na betonową drogę).
ŁOW
|
Zahaczanie łapą
|
Zahaczanie przedniej łapy wokół łapy innego psa (lub ludzkiej nogi), aby pociągnąć go do siebie lub podciąć i przewrócić. Zachowanie to stosowane jest w czasie mocowania się i jest jednym ze sposobów wywoływania potknięcia. Zahaczenie może w efekcie skutkować przyciągnięciem się psa do obiektu, o który zahaczył łapami. Wówczas jest to bardziej obejmowanie. Zdarza się, że pies zaplata łapy wokół pionowego elementu przy dużym pobudzeniu, np. ze wspinaniem.
ZAB.
|
Zaloty
|
Fragment zalotów, który zaczyna się paradowaniem, zachętą do wspólnej gonitwy, nagabywaniem o uwagę, po których następuje przyspieszenie tempa i szarżowanie na partnerkę z przeskoczeniem nad nią w ostatniej chwili, przypomina taniec. W dalszym przebiegu występują wspólne biegi, kroczki bok przy boku, z taneczną zgodnością. Zależnie od oceny gotowości suki, pies może przejść do ważenia – sprawdzania jej reakcji na dosiadanie.
SEKS
|
zimage009.jpg |
zimage010.jpg |
Zanurzanie pyska
|
Zanurzenie pyska w wodzie albo przy piciu z gryzieniem wody, albo przy wyławianiu przedmiotu z wody (też z dna).
ŁOW INN (FIZJ)
|
Zaproszenie do zabawy
|
Grupa rozmaitych zachowań, które występują w początkowej fazie zabawy. Występuje wówczas przypadnięcie na przednie łapy z bocznymi podskokami lub podskoki z zaczepianiem łapą i przykucnięciem na łapach (por. pokłon powitalny). Towarzyszy temu rozluźniona, zabawowa twarz, oczy „uśmiechnięte”, bez napięcia towarzyszącemu łowczemu wpatrywaniu się.
ZAB.
|
zimage013.jpg |
Zaskoczenie
|
Nagłe pojawienie się widoku do tej pory skrytego przed psem. Sytuacja ta ma miejsce, gdy pies zostanie zaskoczony nagłym pojawieniem się innego osobnika (na przykład wyłaniającego się z ciemności). Pies jest gotowy do natychmiastowego wycofania. Wygląda to jak pokłon powitalny i towarzyszy mu obniżenie głowy ustawionej lekko w skosie. Uszy psa są sterczące, ściągnięte do czubka głowy i są ustawione otworami do przodu.
ZAB. ŁOW
|
Zasłanianie
|
Stanięcie przed drugim osobnikiem blisko, w poprzek, z zastąpieniem mu drogi, a właściwie odgradzając od czegoś. Do różnicowania z rozdzielaniem, które poprzedza wcześniejsza burzliwa interakcja między dwoma rozdzielanymi osobnikami.
W układzie pies – człowiek zasłanianie może się odbywać w połączeniu z ocieraniem się o nogę człowieka (por. zagradzanie), nawracaniem w miejscu (wykonywanie ósemek) oraz drobieniem kroków z przytupywaniem i wokalizacją (różne objawy niepokoju).
AG ŁOW
|
Zastygnięcie
|
Znieruchomienie w pozycji, jaką ma pies w chwili, gdy dociera do niego informacja o możliwym zagrożeniu. Zastygnięcie może przebiegać w postawie stojącej, siedzącej i leżącej. Jest to jedna z trzech możliwych reakcji na sytuację zagrożenia. Pozostałe to ucieczka lub atak.
AG ŁOW INN (USP)
|
Zderzenie zębami
|
Właściwie zaczepienie zębów wskutek machnięcia otwartym pyskiem w czasie pojedynku na otwarte pyski.
AG ZAB.
|
Zerkanie
|
|
Nawiązywanie krótkotrwałego kontaktu wzrokowego.
AG ZAB.
|
TN_zimage017a.JPG |
Zianie
|
Szerokie otwarcie pyska z wysunięciem języka. Pies oddycha przy tym szybko. Stosowane w termoregulacji. Także w stresie.
INN (FIZJ)
|
Zianie agonistyczne
|
Półszerokie otwarcie pyska z niewielkim odsłonięciem górnych zębów (pośrednie między szerokim uśmiechem a grożeniem otwartym pyskiem w obronie). Towarzyszy temu nieruchome utrzymywanie głowy w pozycji zwróconej do drugiego osobnika. Język nie zwisa swobodnie lecz pozostaje w pysku i jest uniesiony w środkowej części, jak przy ziewaniu. (p. grożenie otwartym pyskiem).
AG ZAB.
|
Ziewnięcie
|
Szerokie otwarcie pyska z przymknięciem oczu. Czasem towarzyszy temu wydanie dźwięku. Język unosi się wewnątrz ust w kształt litery „S” – uniesiony w połowie i na końcu.
INN (FIZJ, USP)
|
Zjeżenie sierści (wzdłuż grzbietu)
|
Nastroszenie sierści na grzbiecie wzdłuż części centralnej. Postawione włosy pozornie zwiększają wielkość postaci psa. Jeżenie włosów nie podlega kontroli zwierzęcia i wygładzenie stanowi dobry wskaźnik ustępowania napięcia. Niekiedy zasięg zjeżenia włosów rozciąga się również na ogon. Miejsca unoszenia włosów w danej chwili – szyja, kark, grzbiet, zad, ogon – wydają się być indywidualne i dość stałe u danego osobnika (w podobnych sytuacjach przeważa ta sama lokalizacja i kolejność jeżenia).
Stroszenie futra zależne od wymogów termoregulacji, nie ogranicza się do wybranych fragmentów na grzbiecie. Uniesiony przez włosy pokrywowe podszerstek lepiej izoluje termicznie dzięki zwiększeniu warstwy powietrznej.
AG ZAB. INN (FIZJ)
|
Złapanie słabe fafli
|
|
Delikatne, zahamowane ugryzienia pyska innego psa (fafli) w czasie zabawy lub powitania. Gryziony nie protestuje.
AFI ZAB. -
|
Złapanie słabe łapy
|
Chwycenie i przytrzymanie w zębach łapy innego psa. Takie zahamowane ugryzienie towarzyszy napraszaniu o zainteresowanie, w zalotach i zapraszaniu do zabawy. Chwycona łapa psa może być dalej podgryzana (rzekome chrupanie i memłanie), o ile jej właściciel nie odejdzie albo nie przejawi zainteresowania zabawą. W czasie powitania i napraszania do zabawy łapana jest przednia łapa (u człowieka odpowiednikiem wydają się dłonie i przedramiona).
AFI ZAB.
|
Złapanie słabe pyska
|
Podobnie jak złapanie słabe fafli, złapanie słabe pyska (szczypnięcie) występuje przy powitaniu innego psa. Polega na złapaniu pyska zębami, delikatnie. Podobne jest znaczeniem do lizanie pyska przy powitaniu.
AFI ZAB.
|
zimage025.jpg |
Złapanie zębami głowy lub pyska (przyszpilenie)
|
Objęcie zębami głowy lub pyska innego psa, na tyle mocno, że może być słyszalne piśnięcie złapanego. (Przyszpilenie w powietrzu). Złapany natychmiast zastyga (hamowanie ruchu). A chwyt jest błyskawicznie puszczany. Jak stop klatka. Starsze osobniki (samce) stosują ten chwyt wobec młodszych w grupie czy szczeniąt. Odruch zastygania uruchamia się błyskawicznie i zapobiega występowaniu obrażeń, jak przy przenoszeniu szczeniąt.
AFI AG
|
Zmarszczenie nosa
|
Zmarszczenie nosa może ograniczać się do pionowych, lekko skośnych zmarszczek na grzbiecie nosa, ale może też rozciągać się na górną wargę (zmarszczenie górnej wargi poziome) z lekkim jej uniesieniem. Może towarzyszyć mu także ściągnięcie kącików ust do przodu (szczerzenie zębów agonistyczne).
Stanowi bardzo wczesną fazę podniesienia górnej wargi nad kłami czy wyszczerzenia przednich zębów. Ten sygnał odstraszający u wilka zwykle szybko się przeradza w agonistyczne szczerzenie zębów i ugryzienie. U psa – niekoniecznie. Odstęp między grożeniem a atakiem (czy zrytualizowanym atakiem) jest znacznie dłuższy oraz występuje możliwość pozostania na etapie grożenia.
AG
|
zimage029.jpg |
zimage030.jpg |
Zmarszczenie wargi górnej poziome
|
Poziome zmarszczenie górnej wargi i nosa, stanowi wstępny etap szczerzenia zębów. Zmarszczka lokalizuje się poziomo, równolegle do linii warg, tuż pod nosem, aż do wysokości zębów przedtrzonowych. Przy zmarszczeniu wargi zęby są niewidoczne. Jest to sygnał ostrzegający. Występuje w kontekście społecznym, ale także przy wąchaniu.
AG ZAB. INN
|
zimage035.jpg |
Znakowanie
|
Rozprzestrzenianie informacji o swojej obecności w danym terenie (śladów) dzięki zostawianiu substancji zapachowej na powierzchni przedmiotów, w powietrzu lub na ziemi. Nośnikiem informacji jest zapachowa wydzielina lub wydalina psa bądź suki; znakowanie może być też dźwiękowe lub wizualne. Pozostawiane ślady znakują terytorium. W nich są informacje o gotowości płciowej i stanie zdrowia, być może o wieku i co z tego wynika – gotowości do ochrony przywilejów oraz własności.
Pies znakuje przy pomocy moczu, kału a także wydzieliny gruczołów międzypalcowych i policzkowych oraz gruczołów okołoodbytniczych (znakowanie zapachowe), znaków wizualnych (poziom zostawianych znaków, ślady grzebnięcia pazurami na ziemi) oraz znakowania przestrzennego (szczekanie, wycie). Grzebnięcie po oddaniu kału na ziemi dodaje zapach gruczołów międzypalcowych do zapachu stolca, ale bywa, że część kału wskutek grzebnięcia zostaje rozrzucona na większą odległość. Głębokość zagłębień oraz rozległość śladu nadaje mu wyrazistość. Efekt jest nasilany przez usunięcie z miejsca grzebnięć poprzedniego znakowania wraz z grudkami ziemi oraz szerokie rozrzucenie podłoża z własnym zapachem.
Znakowanie wizualne. Postawa przy oddawaniu moczu – podniesienie nogi przez samca niesie komunikat na temat płci na odległość. Czasem oddanie moczu w tej pozycji polega na wydaleniu zaledwie kilku kropli, a zdarza się, że pies wyłącznie przyjmuje pozycję z uniesioną nogą bez oddawania moczu (znakowanie wizualne przez podniesienie nogi przez samca). Działanie to widywane jest zwłaszcza, gdy w zasięgu wzroku znajduje się inny pies.
Jedzenie również bywa znakowane przy pomocy moczu lub ocierania policzkami (p. tarzanie w zapachu). Nieznane jest znaczenie znakowania przy pomocy gruczołów okołoodbytniczych u psów podczas saneczkowania.
Roger Paul Peters znalazł dowody na to, że defekacja jest czasem używana jako znakowanie: (R.P. (1974) Wolfsigns: scents and space in a wide ranging predator. Dysertacja PhD, University of Michigan).
INN (FIZJ)
|
Znakowanie moczem
|
Oddawanie moczu może mieć na celu pozostawienia śladu zapachowego. Substancje zapachowe zawarte w moczu są charakterystyczne dla danego osobnika, jego płci oraz stanu gotowości do rozmnażania.
Pozostawienie moczu służyć może też zaznaczaniu miejsca, w którym pies przebywał (dla odnajdowania drogi), ale i dla odnajdywaniu drogi do jedzenia oraz przy wytyczaniu granic terytorium.
Dodatkowych informacji na temat osobnika znakującego może dostarczać wysokość miejsca znakowania (znakowanie wizualne).
Ilość oddawanego dla znakowania moczu podlega regulacji. Zwykle jest niewielka.
INN (FIZJ)
|
Znakowanie na cudzym
|
Oddanie niewielkiej ilości moczu przez psa dokładnie w miejscu, które wcześniej oznakował inny pies. W przypadku znakowania świeżego śladu zdarza się, że pies, który znakował wcześniej, ponowi znakowanie po drugim psie. Suka, która obserwuje znakowanie psa na jej śladzie (widocznym w postaci kałuży moczu) postępuje podobnie. Po odejściu psa wraca zainteresowana oznakowanym miejscem, wącha i przykuca nad nim, a następnie dodaje do kałuży jeszcze kilka kropli swojego moczu.
AG SEKS
|
Zwracanie
|
Pies zwraca z żołądka niestrawioną treść pokarmową w specyficznych warunkach, nietypowych dla wymiotowania. Przede wszystkim zwracanie jest niemal natychmiastową reakcją na zaczepianie okolicy pyska dorosłego psa przez młode osobniki. Dźwięki wydawane w czasie powitania przez szczenięta wpływają na pojawienie się zwracania, podobnie jak sam widok samicy ze szczeniętami w przypadku wcześniejszego napełnienia żołądka. Zwracanie przebiega z pochyleniem głowy w dół, otwarciem szerokim pyska, bez typowego dla wymiotów wielokrotnego pompowania przeponą.
Pociąganie przez szczenięta za fafle dorosłego psa, lizanie pyska nowoprzybyłego, szczypanie i poszturchiwanie fafli łapą, oraz specyficzne dźwięki wydawane przez psie szczenięta wydają się stymulować dorosłe psy do zwracania.
INN (FIZJ)
|
|
|
|
LISTA
DYSKUSYJNA dogobserver_pl 
LISTA
DYSKUSYJNA wolfdog.org 
Maria Sobiecka