Thằng T́nh huơ tay, khoe:
-Anh tao hết sẩy à nghe! Ảnh là cầu thủ bóng đá hạng A1 toàn quốc đó mày! Tao mà tả ảnh th́ ngon lành ! Sút nè!
Thằng Đạt trề môi:
-Anh tao oai hơn anh mày nhiều. Anh tao là bộ đội, ảnh có súng bắn đạn thật nè!
Thằng Dũng nhún vai:
-Có vậy mà cũng khoe! Anh tao là kỹ sư ở hăng Xi-trô-en tao c̣n chưa thèm khoe nữa là! Hễ xe hơi mà hư, ảnh chỉ cần đụng ngón tay út vô là "b́nh bịch", b́nh bịch" liền!
Nghe nói tới xe hơi, mấy ông nhỏ châu đầu vô nghe. Đang lúc đó, thằng Thịnh bước lại:
-Ǵ đó tụi mày?
-Anh thằng Dũng là kỹ sư xe hơi mày ơi, tất cả xe chạy trong thành phố là do ảnh sửa hết đó! - Một đứa nói.
-Hứ, tưởng ǵ! Tụi mày biết thủy thủ là ǵ không?
Tụi bạn reo lên:
-Biết, biết! Thủy thủ là số dách rồi! Bộ anh mày là thủy thủ hả?
Thịnh vênh mặt:
-Chứ ǵ nữa!
Một đứa ṭ ṃ:
-Vậy anh mày là hải quân chứ ǵ?
Bỗng một đứa kêu lên:
-Anh nó đâu phải là hải quân. Tao biết anh nó mà. Anh nó chỉ đi đánh cá thôi!
Thịnh đỏ mặt, giả bộ ngó lơ chỗ khác. Nhưng trong bọn, có đứa nói:
-Đánh cá hay hải quân ǵ cũng vậy thôi! Hễ đi biển là ngon rồi, y như Xin-bát trong truyện "Ngh́n lẻ một đêm"!
Cứ vậy hết đứa này đến đứa khác, đứa nào cũng đưa anh ḿnh ra khoe và t́m đủ mọi cách để chứng minh chỉ có anh ḿnh mới là người đứng đầu trong tất cả các người anh trên thế giới.
Chỉ có thằng Thời và thằng Quân, hai đứa ở cạnh nhà nhau, là không tham gia vô cuộc tranh chấp sôi nổi đó. Quân không đem anh ḿnh ra khoe với một lư do chính đáng là v́ nó không có anh. C̣n thằng Thời có anh nhưng lại cố ư giấu v́ một lư do hoàn toàn khác. Số là anh nó đi thanh niên xung phong, quanh năm cuốc đất đào kênh ở những vùng đất xa xôi hẻo lánh, công việc chẳng có ǵ hấp dẫn mà tên tuổi cũng chẳng ai biết đến, thành ra trước những ông anh rực rỡ của tụi bạn tự nhiên nó có mặc cảm về ông anh "cù lần" của ḿnh. Và v́ vậy, suốt buổi nó chỉ ngồi nghe và ngưỡng mộ các ông anh không phải của ḿnh, trong ḷng vừa buồn rầu cho số phận ḿnh hẩm hiu vừa thèm thuồng một ông anh "hách x́ xằng" như tụi bạn.
Để khắc phục cái thực tế phũ phàng đó, về nhà là Thời bắt tay ngay vô việc bịa ra một người anh tưởng tượng. Nó đă phải vẽ ra rồi xóa đi rồi vẽ ra trong óc của nó hàng chục lần mới chọn được cho ḿnh một ông anh vừa ư. Đó là một ông anh ca sĩ.
Trong ư nghĩ của nó, ca sĩ là một người nổi tiếng nhất. Nó đă từng được ba mẹ dẫn đi coi ca nhạc nhiều lần, nó đă chứng kiến niềm vinh quang của người ca sĩ khi những tràng vỗ tay nổ ra như bắp rang và kéo dài không ngớt của đông đảo khán giả vang lên trong rạp hát, thậm chí có người c̣n bước hẳn lên sân khấu tặng hoa cho ca sĩ nữa. Thật là tuyệt vời! Đó là chưa kể người ca sĩ hằng đêm c̣n xuất hiện trên ti-vi trước sự chờ đợi của hằng bao nhiêu người. Ngoài ra, người ca sĩ c̣n cười tươi, duyên dáng suốt một năm trên tấm lịch của biết bao gia đ́nh và được treo ở chỗ đẹp nhất trong nhà.
Do đó, trong bài làm của ḿnh, Thời quyết tâm biến anh nó từ một thanh niên xung phong chân lấm tay bùn thành một ca sĩ bảnh ba ođể địch lại những ông anh kỹ sư, cầu thủ...của tụi bạn.
Chiều thứ bảy, thằng Quân qua nhà thằng Thời chơi. Ngay lập tức, Thời đem bài của ḿnh ra khoe bạn.
Thằng Quân càng đọc càng ngạc nhiên:
-Ủa, anh mày làm ca sĩ hồi nào?
-Có, tao có một ông anh làm ca sĩ.
Quân tỏ vẻ ngờ vực:
-Sao tao không biết ảnh?
-À, đó là v́...sau khi lấy vợ, ảnh ở riêng, ở tít bên Phú Nhuận lận!
-Sao tao không thấy ảnh về chơi? Mày nói xạo! Để tao hỏi lại mẹ mày nghe?
Nghe vậy, Thời hoảng hốt:
-Thôi, thôi, tao giỡn chút xíu mà mày làm ǵ hỏi kỹ vậy. Nói thiệt với mày, đây là ông anh con bác tao.
-Sao mày không tả anh Hai mày mà đi tả con ông bác?
Thời tặc lưỡi:
-Th́ tả ai lại không được, miễn là anh thôi chứ!
Đột nhiên Quân lên giọng:
-Nhưng tao biết chắc là mày xạo. Mày cóc có ông bác nào hết!
Bị sửa gáy hoài, Thời nổi sùng:
-Th́ tao cũng cần cóc ǵ ông bác nào! Bài làm này do tao bịa ra đó. Cô giáo đâu có bắt buộc phải tả đúng anh ḿnh thật đâu mà sợ.
-Nhưng tại sao mày không tả anh mày?
-Tại tao thích bịa hơn chứ sao! Mày cũng phải bịa ra kia mà!
Quân găi đầu:
-Tại v́ tao không có anh. C̣n mày th́ khác.
-Cũng vậy thôi chứ khác ǵ.
Quân nheo mắt nh́n bạn:
-Tao biết tại sao mày bịa ra ông anh ca sĩ rồi.
Thời giật ḿnh đánh thót:
-Sao?
-Tại mày muốn có một ông anh ngon hơn tụi thằng T́nh, thằng Thịnh chứ ǵ!
-Ờ đó, rồi sao?
Bị nói trúng tim đen, Thời đành phải thú nhận. Quân cười ranh mănh:
-Đâu có sao, nhưng đă bịa th́ bịa cho tới nơi luôn! Mày bỏ ông anh ca sĩ đi, tao sẽ chỉ cho mày tả một ông anh c̣n nổi tiếng gấp mấy chục lần ca sĩ lận.
-Đâu? Mày tả sơ sơ thử coi! - Thời háo hức gịục.
Quân vừa tả vừa vung tay làm điệu bộ:
-nghe kỹ nè: Anh là một người dày dạn phong trần, tóc phất phơ trogn gió, đôi chân giang hồ của anh đă từng giẫm nát bao nhiêu quăng đường dài, dọc ngang qua trăm nơi ngh́n chốn. Thỉnh thoảng, anh dừng chân đứng trước đám đông, trước bao nhiêu cặp mắt đang nh́n anh thèm thuồng, và anh dơng dạc hô to...
Đang thao thao bất tuyệt, Quân đột ngột dừng lại hỏi:
-Sao, mày thấy ông anh này có oai không?
Thời gật đầu lia:
-Oai, oai!
-Hơn ông anh ca sĩ của mày chưa?
-Hơn nhiều! - Thời thừa nhận.
-Vậy mày tả ông anh này hả?
-Ừ! - Thời đồng ư liền nhưng nó c̣n thắc mắc - Khi năy mày tả tới chỗ ảnh hô to trước đám đông nhưng ảnh hô ǵ sao mày không nói?
Quân nhe răng cười:
-Tao định nói rồi, nhưng để tao hỏi ư kiến mày coi mày có thích không đă rồi tao mới nói. Mày biết ảnh hô ǵ không?
-Làm sao tao biết được, nhưng chắc oai lắm hở mày?
-Ừ, oai lắm! Ảnh hô: "Cà rem cây đây! Hai đồng một cây đây!". Ảnh bán cà rem dạo mà!
Nói xong, Quân ôm bụng cười sằng sặc c̣n thằng Thời th́ tức anh ách v́ bị lừa, nó đấm thùm thụp lên lưng bạn:
-Nghỉ chơi mày ra!
-Ai biểu mày ham thứ "xịn" chi!
Quân đưa bài tập làm văn lại cho bạn:
-Trả ông anh ca sĩ lại cho mày nè!
-Đừng có chọc quê! Tụi nó mà đọc bài làm của tao, tụi nó lác mắt luôn.
-Nè! - Quân đột ngột đề nghị - Mày không chịu tả anh Hai của mày th́ để tao tả nghe?
-Ừ, mày tả đi. Tao cho mày mượn ảnh đó. Tao không hiểu mày khoái tả ảnh ở chỗ nào.
-Mày không khoái nhưng tao khoái. Ba tao nói những người như ảnh có cuộc sống đẹp, đi xây dựng đất nước...
Thời nhăn mũi:
-Mày làm như những người khác không ai xây dựng đất nước hết.
-Nhưng ba tao nói ảnh phải chịu đựng nhiều gian khổ.
-Th́ ai mà chẳng biết chuyện đó, nhưng tả ảnh vô bài làm th́ đâu có oai. Cứ tả cái xẻng, cái cuốc của ảnh hoài chán thấy mồ!
-Tao đâu có cần oai. Tao khoái anh mày nên tao tả ảnh, vậy thôi!
-Nhưng mày đâu có biết ảnh nhiều?
-Sao không biết, ảnh kể chuyện cho tao nghe hoài!
Thề là mấy ngày sau, thằng Quân đem nộp cho cô giáo bài văn tả anh của thằng Thời, c̣n thằng Thời th́ đem nộp bài văn tả một ông anh...không biết của ai.
Tới ngày cô giáo trả bài tập, cả lớp xôn xao bàn tán. Thời đinh ninh ông anh ca sĩ của ḿnh nếu không chiếm giải nhất th́ ít ra cũng đoạt giải nh́ hoặc giải ba. Không ngờ, khi cô hô điểm từng đứa th́ bài thằng Thời chỉ được có 5 điểm. Ba bài đạt điểm cao nhất là của Đạt, Thịnh và Quân, mỗi bài được 8 điểm.
Sau khi trả bài, cô giáo nhận xét:
-Kỳ này các em làm bài tương đối tốt, không có em nào dưới điểm 5. Có lẽ là v́ em nào cũng có anh và anh là người gần gũi, thân thuộc trong gia đ́nh cho nên em nào cũng tả được. Riêng bài của em Đạt, em Thịnh và em Quân có bố cục gọn gàng, ít sai lỗi chính tả và chân thực nhất. Đặc biệt bài của em Quân viết rất xúc động. Bây giờ em Quân đứng lên đọc bài làm của ḿnh cho cả lớp nghe!
Mỗi lời nói của cô giáo như một mũi kim chích vô trái tim của thằng Thời, đau nhói. Nó không ngờ nhờ ông anh "thiệt" của nó mà thằng Quân được điểm 8, lại c̣n được cô giáo khen hết lời. C̣n nó th́ như một thằng ngốc chính cống, nằm trên đống vàng mà không hay, để rốt cuộc người khác làm giàu nhờ của cải của ḿnh. Nó càng nghĩ lại càng tiếc, càng tức. Nó có cảm giác đây là một sự gian lận mà chính thằng Quân là đứa cướp đoạt phần vinh quang đáng ra phải thuộc về nó. Và trong sự ghen tị tối tăm mặt mũi đó, nó đứng bật dậy, không kịp suy nghĩ:
-Thưa cô, đó là anh của em chứ không phải anh của bạn Quân ạ.
Cô giáo ngạc nhiên:
-Tại sao là anh của em? Anh của em là ca sĩ kia mà!
Thời lúng túng giải thích:
-Đó là...em bịa ra ạ. Bạn Quân cũng vậy, bạn ấy mượn anh của em để tả chứ bạn ấy làm ǵ có anh.
Quân đứng lên:
-nhưng em biết anh của bạn ấy, thưa cô! Ảnh hay kể chuyện cho em nghe và em cũng rất mến ảnh nên em tả ảnh trong bài làm.
Cô vẫy tay ra hiệu cho hai đứa ngồi xuống rồi nói:
-Các em tả anh của ḿnh hay bịa ra một người anh, điều đó không ai bắt buộc. Nhưng nếu tả anh thật của ḿnh th́ tốt hơn, bởi v́ đó là người anh mà ḿnh nh́n thấy, hiểu biết và gắn bó, do đó ḿnh tả sẽ sống động, chính xác và nhiều t́nh cảm hơn. Anh của các em, có người làm nghề này có người làm nghề nọ, nói chung nghề nào cũng tốt, không có nghề nào cao quư và nghề nào thấp hèn. Tuy nhiên trong thời kỳ đang xây dựng lại đất nước như hi65n nay th́ h́nh ảnh người thanh niên xung phong đi đến các công trường, nông trường đề lao động có một ư nghĩa nổi bật. Bên cạnh đó, dù người anh trong bài làm không phải là anh ruột của ḿnh, nhưng em Quân đă có t́nh cảm yêu mến với người anh đó, nên bài làm vẫn rất chân thành và xúc động. Thôi em Quân đọc đi!
Quân đứng dậy, cầm cuốn tập bằng hai tay, bắt đầu đọc.
Cả lớp im lặng, lắng nghe:
"Những ngày đào kinh ở Củ Chi, anh của em và đồng đội đă h́ hục lấp hàng trăm hố bom trên khắp làng mạc đồng ruộng. Rồi trên những mảnh đất khô cằn đó, suốt ngày đêm, dù dưới mưa dầm hay nắng gắt, anh vẫn không ngơi tay cuốc từng lát đất để mong ngày mai có những con kinh chở ḍng nước ngọt tưới mát ruộng lúa. Có đôi khi cuốc phải đá ong, những kẽ tay rịn máu đỏ ḷm mà anh không biết, phải đến khi các bạn kêu lên anh mới ngừng tay để băng bó".
Từng chữ, từng câu từ từ chảy vô trái tim tức tối của thằng Thời như một ḍng suối êm mát, xoa dịu mọi t́nh cảm nhỏ nhen và gợi lên một niềm xúc động lạ lùng. H́nh ảnh của anh Hai nó dần dần hiện lên trong bài văn của bạn. Những câu chuyện đó, những chi tiết đó, Thời biết từ lâu nhưng nó không hề để ư, thậm chí c̣n coi thường, sao bây giờ trong bài văn của bạn, chúng lại đẹp đẽ và cảm động đến như vậy!
"Những ngày anh về phát hoang trồng dừa ở nông trường Duyên Hải, muỗi bay từng đàn như trấu, bệnh sốt rét rất nhiều và gai chà là đâm đau thấu xương, anh vẫn không hề chán nản. C̣n nước ngọt th́ hiếm hoi vô kể, những lu nước ngọt từ Nhà Bè chở tới bằng ghe, anh và các bạn coi quư hơn cả vàng!".
Cả lớp vẫn im phăng phắc, tưởng chừng có thể nghe rơ tiếng ruồi bay. Giọng thằng Quân vẫn đều đều:
"Má kêu anh về thành phố làm việc mấy lần, anh hkông về, anh đ̣i ở lại. Anh sống gian khổ ghê, ăn mặc lại rất xuềnh xoàng, cứ bộ đồ màu cỏ và đôi dép râu mà đi dạo phố. Nghe nói anh ăn uống thiếu thốn lắm, v́ ở xa thành phố đi chợ rất khó khăn. Người anh gầy, da anh ngày càng đen. Em chê anh, anh chỉ cười hiền lành và nói: Tụi anh phải chịu đựng gian khổ xây dựng đất nước để ngày mai các em lớn lên được sung sướng. Em nghe anh nói mà muốn khóc. Em thương anh ghê".
Thằng Quân đọc xong rồi mà cô giáo chưa cho ngồi xuống. Cô măi nh́n đi đâu ra ngoài cửa sổ, đâù óc vẫn c̣n suy nghĩ đến những h́nh ảnh của bài văn. Trong lớp cũng chẳng đứa nào vỗ tay, chỉ có những gương mặt thừ ra v́ xúc động. Chợt cô quay lại, ra hiệu cho Quân ngồi xuống. Lúc đó, cả lớp như bừng tỉnh, tiếng vỗ tay vang lên như sấm dậy.
Thằng Thời không vỗ tay. Nó ngồi gục mặt xuống bàn, nước mắt ướt hai bên má. Nó cảm thấy xấu hổ với anh nó. Nó cảm thấy có lỗi khi phải nhờ đến bài tập làm văn của một người bạn th́ mới hiểu hết anh ḿnh. MỘt lúc sau nó ngẩng đầu lên và nhoài người kéo vạt áo thằng Quân làm thằng này quay lại nh́n. Nếu biết suy nghĩ như người lớn th́ thằng Thời nói "Tao cảm ơn mày" nghe nó sâu sắc hơn, nhưng v́ không phải là người lớn nên nó chỉ lắp bắp:
-Tao...xin lỗi mày!
1983
