Ga xe löûa Phan Thieát chaät ních ngöôøi vaøo buoåi tröa naêm aáy. Haøng hoùa tuoân töø Saøi Goøn ra, töø Nha Trang vaøo, nhieàu voâ keå. Chuù beù, khoaûng 12, 13 tuoåi, nhôûn nhô ñi laïi, caëp maét to ñen tha hoà ngoù. Nhöng gaày quaù. Chuù ñoùi. Hai ngaøy nay, cha chuù ñaùnh baøi thua chaùy tuùi. Khoâng moät cheùn côm vaøo buïng. Chæ coù chaùo. Maáy toa cöûa ñoùng mòt muøng kia chaéc chaén laø gaïo, ñöïng toaøn trong bao chæ xanh traêm kyù. Chæ caàn thoïc muõi duøi nhoïn vaø beùn ngoùt naøy qua khe hôû döôùi gaàm toa, ngoaùy roäng moät chuùt, gaïo seõ chaûy ra, khoâng aøo aït, nhöng töø toán, ñeàu ñaën. Chieác muõ beøo nheøo laäp töùc ñöôïc chìa ra höùng. Khoâng neân ham hoá laáy nhieàu deã bò loä. Mieát nheï muõi duøi hai ba laàn leân choã bao bò choïc thuûng, loã bao seõ kín laïi ngay. Ñoù laø ngheà rieâng cuûa "chaøng". Chuù boãng caûm thaáy ñoùi. Laøm nhö gaïo ñaõ coù saún trong tuùi.

Trôøi muøa ñoâng, gioù laïnh gôùm. Caùi aùo moûng manh vaø raùch khoâng ñuû che kín boä xöông caùch trí cuûa chuù. Quaàn ngaén cuõn, thænh thoaûng chuù laáy tay keùo keùo, sôï tuït maát. Gioù baát thoåi loàng loäng. Chaø, laïnh theá naøy, maù chòu gì noåi. Chaéc maù khoùc döõ laém. Cuïc maùu- nhaø- con ñôïi laïnh laø noåi choàm leân trong buïng maù. Maù naèm uùp, ñau vaät vaõ. Maù reân ræ, khoùc loùc, gaøo theùt, roài van xin nhö moät ñöùa con nít: "Ñöøng! Ñöøng!". Maùu - nhaø - con ra khoâng heát khi meï sinh chuù ñaõ doàn laïi, laâu daàn thaønh cuïc cöùng ngaéc. Laïnh laø cöù nhoùi leân, muoán nhaûy choàm ra ngoaøi. (Meï coù quaù nhieàu noãi buoàn, töø luùc "thaèng cha mi boû ñi theo con ñó choù").

Thoâi maù, ñeå con laáy vaøi lieãn traàu maù aên cho bôùt laïnh! Chuù laán tôùi. Maáy caùi gioû caàn xeù to huï, caùi naøo cuõng ngoàn ngoän traàu, naèm hôi khuaát beân kia ñöôøng xe löûa. Traàu Long Khaùnh, laù to, daøy, gaân noåi traéng, nhai vaøo thì phaûi bieát: cay xeù maø thôm löïng. Meï chuù ghieàn traàu naëng. Daân Hueá raët. Raêng ñen tuyeàn, boùng öôûng vaø chaéc ruïi.

Chuù lô ñaõng ngoù. Moïi ngöôøi lô ñaõng nhìn. Haáp! Lieãn traàu ñaõ lô ñaõng chui vaøo buïng chuù, nhö xieác. Chuù chui ra khoûi ga, nheï nhaøng nhö moät caùi boùng.

Caùi boùng baét ñaàu chaïy. Qua hai ngoõ quaønh, qua bònh vieän, laø tôùi. Meï chuù ôû ñoù, trong moät caùi beáp oïp eïp, aùm khoùi cuûa ngöôøi chaùu keâu meï laø coâ ruoät. Chaùi beáp toái thui. Phaûi maát moät luùc, chuù môùi nhìn roõ. Meï chuù oám quaù, troâng cöù nhö loït thoûm trong chieác giöôøng tre cuõ kyõ. Vaø maù reân. OÂi, maù ñöøng reân nöõa maù. Traàu ñaây maù. Traàu Long Khaùnh neø maù!

Meï chuù môû maét. Caëp maét tuy môø mòt khoùi beáp, tuy raøn ruïa vì cuïc maùu- nhaø- con noåi leân ñau nga61t, tuy moøn moõi vì caên bònh maïch löôn ñuïc ruoãng veá phaûi naèm lieät giöôøng, vaãn aùnh leân veû dòu daøng: "Tö, haû mi? Sao laâu quaù mi khoâng veà, höû?". Roài caùi thaân theå gaày coøm, haàu nhö baát ñoäng ñoù, coù tieáng reân, töï vöïc mình daäy, nghieâng ngöôøi tuïa haún vaøo goái, daêm daúm nhìn con trai....

Cuoái cuøng, baø cuõng nhaän ra lieãn traàu xanh ngaét, caïnh mình. Moät caùi gì cöùng nhö ñaù, laïnh nhö ñoàng, moät neùt ñau ñôùn coå quaùi thoaùng qua, ngôõ vuït taét treân göông maët ngöôøi ñaøn baø.

Baø ngoït xôùt (oâi, moät traêm baø meï Hueá, baø naøo gioïng cuõng ngoït xôùt):

- Cha mi! Mi laáy traàu cho maï aø? Toäi cöa laïi ñaây con.

Gioïng ngoït nhö mía luøi ñoù laøm chuù söôùng ngaát. Chuù beù toùc thöa ñaõ nhö bay, nhö bay, saø tôùi.

Coác! Coác! Haøng traêm caùi coác doàn daäp uøa tôùi, khua lôùp coáp treân ñaàu chuù. Toùc chuù bò tuùm chaët, ghì xuoáng töø luùc naøo khoâng bieát. (Baø meï khoâng duøng keá duï ñòch laøm sao baét noåi chuù. Chuù nhanh nhö caét vaø laån chaïch).

Gioïng baø hoån heån vì côn giaän bò ghìm laïi laâu quaù:

- Ñoà aên caép! Quaân ñoäi ñaàu xe löûa! Mi...Mi... 

Löôõi baø líu laïi thì hai baøn tay baø vung roäng ra. Caû lieãn traàu xoøe haøng traêm caùi caùnh bay aøo aït vaøo maët chuù

- Mi löôïm cuûa mi ñi. Cho ai thì cho. Tau khoâng laáy cuûa loaøi aên caép.

Maët chuù taùi ngô, taùi ngaét, chao ñaûo cuùi xuoáng. Tay chaân chuù haàu nhö baát ñoäng. Nhöõng laù traàu nhö dính chaëc döôùi ñaát.

Chuù veà caùi choøi cha chuù che taïm beân hoâng mieãu, naèm laêng treân neàn ñaát aåm, queân ñoùi, meâ töøng chaäp. Chuù mô thaáy haøng traêm, haøng ngaøn laù traàu xanh, bay xuoáng, bay leân, chuïp laáy chuù. Chuù naèm uùp maët, ngoïn traàu xanh döôùi ñaát cuõng troài leân, ñaâm suoát loøng chuù.

Maù ôi! Con xin voøng tay, cuùi nghe lôøi maù. Duø ngheøo ñoùi, cuõng soáng moät ñôøi trong saïch. Nhöng laïy maù, con chæ laø chuù beù toùc thöa duø boán möôi naêm ñaõ troâi qua, vaãn mô ñöôïc moät laàn nhö ngaøy nhoû, caàm lieãn traàu xanh ngaét, con saõi caùnh bay, veà daâng taëng maù thöông yeâu./.

* Naêm 1991, toâi nhaän baøi vieát: Daùng Meï Traêm Chieàu cuûa anh gôûi ra cho toâi, khi toâi coøn ôû Houston. (PVN)