Caâu vaên ngaén ôû treân anh vieát trong moät tuøy buùt mang töïa ñeà maø toâi choïn ñeå vieát veà anh: Daùng Meï Traêm Chieàu. Töø laâu, nhieàu baïn beø khi noùi ñeán anh laø nghó: Anh chæ laøm thô. Khoâng, vôùi toâi, chaúng nhöõng anh laøm thô maø coøn vieát vaên (tuøy buùt) nöõa. Nhöõng tuøy buùt anh vieát thöôøng raát ngaén vôùi nhöõng caâu cuõng vaäy, ngaén, khoâng daøi leâ theâ. Vôùi anh, choã naøo pheát ra pheát, choã naøo chaám ra chaám, ñaén ño töøng chöõ, töøng caâu raát chöøng möïc. Nhöng khoâng thöøa khoâng thieáu. Baøi vaên vaãn xuùc tích, ñaäp vaøo taâm thöùc cuûa ngöôøi ñoïc. Coù leõ cuõng töø moät caâu vaên ngaén ôû treân, trong baøi Daùng Meï Traêm Chieàu maø trong suoát cuoäc ñôøi " caùi voøng danh lôïi cong cong aáy " anh soáng raát chöõng chaïc, tin töôûng. Luùc naøo cuõng nhìn thaúng vôùi nhöõng böôùc ñi vöõng chaéc treân ñöôøng ñôøi, cho duø coù laém nhieàu choâng gai: Caùi xaáu naûy maàm chung quanh anh, nhöng taâm hoàn anh naûy toaøn caây traùi caám.

Nhöõng tuøy buùt anh gôûi cho toâi naêm naøo coøn giöõ ñoù. Gaàn möôøi naêm roài thì phaûi. Nhö moät kyû nieäm khoù queân. Nhöõng trang giaáy pelure anh vieát töø maøu traéng nay chuyeån sang maøu ngaø. Traéng hay ngaø ñoái vôùi toâi khoâng thaønh vaán ñeà, maø, töø trong nhöõng trang giaáy ñoù vôùi anh, toâi coù nhieàu kyû nieäm. Nhieàu laém, nhö nhöõng ñeâm anh ñoäi möa qua caên nhaø vôï choàng toâi thueâ möôùn, sau khi toâi ra khoûi traïi tuø cuûa cheá ñoä môùi. Töø nôi haønh lang cuûa ngoâi nhaø thueâ ñoù, laø choã ôû cuûa gia ñình toâi. Ngaøy naéng choùi chang. Ñeâm möa laïnh coùng. Ñôøi coøn coù choã naøo buoàn hôn choã chuùng toâi ôû? Anh ñeán moãi ñeâm khoâng nhö nhöõng baïn beø nghe tin toâi ñöôïc veà ñeán thaêm, maø, anh ñeán vôùi chuùng toâi trong tình cuûa ngöôøi anh. Coù anh an uûi phaàn naøo. Trong aùnh saùng yeáu ôùt haét vaøo töø ngoïn ñeøn ñöôøng vaøng keäch ôû ñaàu ngoõ, khoâng ñuû soi saùng göông maët cuûa moãi ngöôøi trong khoaûng raát ngaén vaø heïp cuûa haønh lang, anh ngoài ñoù vôùi toâi haèng ñeâm ít noùi, thænh thoaûng naâng caùi ly nhoû hôùp töøng nguïm traø noùng maø vôï toâi luïc ñuïc naáu töø sau caùi chaùi nhaø cuûa ngöôøi cho thueâ, toái om ñaày boà hoùng, chæ ñöôïc saùng leân baèng nhöõng que cuûi ñoát. Ñeâm vaãn daøy ñaëc beân ngoaøi vôùi tieáng muoãi vo ve. Theá maø toâi vôùi anh cuõng chaúng buoàn ñuoåi ñaùm muoãi ñoùi ñoù ñi. Ñôøi thaät buoàn. Coøn gì buoàn hôn khi toâi ñaõ hoaøn toaøn traéng tay, vaø anh cuõng theá. Caùi ngheøo, caùi ñoùi laïi trôû veà vôùi chuùng toâi khi vaàng traêng cheânh cheách treân ñaàu gaàn boán möôi tuoåi. Anh hôn toâi nhieàu, coù leõ luùc ñoù cuõng gaàn naêm möôi? Khoâng coøn gì ñeå mô, ñeå moäng, maø phaûi ñi ngay vaøo thöïc teá thì hôn. Maø ñi nhö theá naøo ñaây môùi goïi laø thöïc teá? Nôi haønh lang cuûa ngoâi nhaø troï vaøo nhöõng ñeâm naêm naøo ñoù vaãn coøn nhôù nhö in maø toâi vaãn caát giöõ trong trung khu naõo boä, moãi laàn nghó tôùi anh hay baïn beø cöù vieäc ñem noù ra ñeå nhôù.

Taïi sao phaûi ngoài nôi ñoù anh Moäng nhæ? Ngoài ñeå maø nhôù laïi. Ngoài ñeå maø voïng töôûng trong coõi nhaân sinh bieát raèng coù ñoù roài maát ñoù, theá maø vaãn " voïng ", vaãn " töôûng ". Laï thaät, con ngöôøi vaãn khoâng sao thoaùt ra khoûi caùi ñònh luaät " voâ thöôøng " naøy.

Baây giôø ngoài nghó laïi, muoán vieát moät caùi gì ñoù veà anh, chaúng leõ chæ coù vaøi ba tuøy buùt maø anh ñaõ gôûi cho toâi treân nhöõng trang giaáy pelure moûng, ñem ra laøm taøi lieäu ñeå vieát. Coù thieáu soùt khoâng? Coøn thô cuûa anh thì ñaâu maát heát roài. Maát töø ngaøy hoâm ñoù. Maát töø hoâm ñi trình dieän theo lôøi goïi cuûa du kích ñòa phöông. Maát töø khi sôï haõi ñem ra ñoát trong caùi thuøng baèng saét, nhö sôï ai thaáy. Vôùi nhöõng taäp baûn thaûo anh vieát tay coù, ñaùnh maùy coù. Tuøy buùt vaø thô nhieàu voâ keå, vaø ngay caû taäp thô ñaàu tay laøm chung vôùi nhieàu baïn beø khaùc cuûa anh nöõa : Tieáng Thô Mieàn Trung. Nôi queâ höông cuûa anh thuôû coøn ngheøo xô xaùc. Taäp thô ñoù laø taäp thô ñaàu ñôøi khi anh baét ñaàu laøm thô. Anh gôûi cho toâi, noùi cho coù veû moät chuùt, anh gôûi töø beân kia ñöôøng (nhaø anh) sang beân nay ñöôøng cho toâi (nhaø toâi). Con ñöôøng anh mang chöõ Moäng trong cuoäc ñôøi anh cuõng nhö trong buùt hieäu cuûa anh maõi sau naøy. Sau khi anh thay ñoåi nhieàu laàn buùt hieäu khaùc, ñeå roài moäng vôùi thöïc laãn loän vôùi nhau, khi thì thaáy anh laø " moäng " khi ñoïc nhöõng baøi thô anh môùi vieát. Khi thaáy anh "thöïc" khi anh khoâng coøn laø moäng cuûa ngöôøi laøm thô. Nhöng roài, töø caùi khoâng (khoâng coù nhöõng baøi thô cuûa anh) seõ coù caùi coù, coù leõ cuõng nhôø ñeán moät trôï duyeân maø toâi coù theâm ñöôïc nhöõng baøi thô cuûa anh do ngöôøi baïn gôûi tôùi, mang töø trong nöôùc ra. Moät duyeân laønh.

Nhöõng baøi thô cuûa anh toâi coù hoâm nay, duø chæ vaøi ba baøi, cuõng ñuû cho toâi vieát veà anh, veà nhöõng baïn beø maø toâi ñaõ quen trong suoát chieàu daøi cuoäc chieán. Khoâng vieát veà anh, khoâng ñöôïc, buoàn laém. Anh coøn nhôù khoâng, töø moät goùc phoá buoàn thiu cuûa naêm naøo, khi cuoäc chieán trôû neân khoác lieät vaøo giöõa thaäp nieân 60. Nhöõng ngöôøi baïn trôû veà töø moät chieán tröôøng naøo ñoù, danh chaúng coù, lôïi cuõng khoâng, trôû veà caên nhaø trong Khu Saùu ôû Qui Nhôn ñeå " daêm ba " ñöùa ngoài buoàn huùt thuoác, nhìn vaàng traêng cheânh cheách phía nuùi Geành Raùng xa, nhuoám chuùt laïnh cuûa söông ñeâm trong ngoâi nhaø thueâ chaúng coù chuùt tieän nghi naøo maø nhìn ñöùa naøo cuõng mang mang noãi buoàn. Ngoâi nhaø ñoù ñaõ coù laàn anh ñeán laên xaû treân taám ra caùu baån ñeå nguû. Roài sau naøy, nôi ñaây, cuõng coù Traàn Hoaøi Thö cuøng moät Sö ñoaøn vôùi anh trôû veà. Roài nôi ñaây, cuõng coù Phaïm Cao Hoaøng, cuõng coù Leâ Vaên Trung, cuõng coù Leâ Vaên Ngaên, Möôøng Maùn laïi ñeán. Duø nhöõng anh em sau naøy khoâng phaûi laø nhöõng ngöôøi lính nhö chuùng ta, nhöng ñaõ caûm thoâng vôùi vôùi nhau treân tình cuûa ngöôøi caàm buùt. Nhöng toäi nghieäp nhaát vaãn laø nhöõng anh em lao coâng ñaøo binh, cuõng laên xaû vaøo ngoâi nhaø naøy ñeå ôû heát ngaøy naøy thaùng noï chôø lònh ra phuïc dòch chieán tröôøng. Luùc naøy toâi khoâng thaáy " Moäng " cuûa anh ñaâu caû, maø chæ thaáy " daêm ba ñöùa" môùi thaám ñöôïc caùi " Thaät " cuûa ñôøi lính. 

Ngoâi nhaø töø nôi goùc phoá buoàn thiu ñoù, ôû Quy Nhôn ñaõ trôû thaønh moät kyû nieäm khoù queân, cho duø hoâm nay, toùc treân ñaàu ñaõ baïc. Nhöõng baøi thô cuûa anh maø ngöôøi baïn vöøa gôûi ñeán, vôùi nhöõng tuøy buùt anh gôûi cho toâi gaàn möôøi naêm nay, ñuû cho ñeâm nay toâi khoâng nguû ñöôïc. Trôøi vaãn coøn khuya. Ñoàng hoà baùo thöùc treân baøn vieát chæ ba giôø saùng. Phaûi chi nhaø coù caên gaùc goã, ngoài treân ñoù trong caùi im aéng cuûa ñeâm veà nhìn sao trôøi laáp laùnh trong ñeâm, vieát veà anh ñeå chôø saùng thì thuù vò bieát chöøng naøo. Nhöng beân naøy ít coù ai ngoài ngaém sao trôøi trong ñeâm khuya nhö ôû queâ mình. Bôûi vì nôi ñaây cuoäc soáng quaù taát baät. Phaûi chaïy ñua vôùi thôøi gian. Khoâng nhö toâi vôùi anh ôû queâ nhaø daïo naøo, aùnh ñieän chæ lôø môø, vaøng oá treân loái ñi, thì baàu trôøi veà ñeâm ôû xoùm mình ñeïp bieát maáy. Traûi chieáu ra saân naèm nhìn sao ñeâm, roài ñeám, moät oâng sao, hai oâng sao... hay ñeå hoàn anh dìu theo tieáng saùo maø anh traân quyù " ta ñöa oáng saùo naâng ngang maøy " ñeå roài cöù theá ñeå taâm hoàn thanh thoaùt, thì tuyeät. Toâi cöù ñeå hoàn mieân man nghó ngôïi veà nôi choán xöa. Nhöng ngoaøi ñöôøng ñang coù tieáng xe chaïy cuûa nhöõng ngöôøi ñi laøm sôùm. Ba giôø saùng beân naøy khoâng nghe tieáng gaø gaùy. Giôø naøy queâ nhaø gaø ñaõ gaùy roài phaûi khoâng. Vaø anh ñaõ thöùc daäy roài cuõng phaûi. Thöùc daäy ñeå lo cho caùi quaùn beân ñöôøng tröôùc hieân nhaø. Lo cho caùi beáp than hoàng nöôùng nhöõng caùi baùnh traùng vaøng oái boû vaøo bao ñeå giöõ cho gioøn. Lo cho traùi oåi, mieáng xoaøi vaø chai röôïu ñeá baùn cho oâng ñi qua baø ñi laïi, ñoä nhaät qua ngaøy. Ngoâi quaùn nhoû ñoù cuõng khoâng thieáu vaéng tieáng cöôøi, tieáng noùi cuûa baïn beø khi xöa, chieàu buoàn buoàn, ñaïp xe leân ngoài tröôùc hieân quaùn cuøng anh nhaâm nhi vaøi coác röôïu ñeå queân ñôøi. Ngheøo khoâng coù tieàn ñeå môû roäng quaùn nhö ngöôøi ta thì thoâi, daêm ba traùi oåi mieáng xoaøi baùn soáng qua ngaøy cuõng ñöôïc vaäy. 

Luùc naøy anh phaûi ñaåy caùi " thöïc " ñi xa, ñeå moãi ngöôøi tìm caùi veà caùi " moäng " trong coõi ñôøi phuø phieám. Theá nhöng, vôùi baøi thô: " Nhö Hai Gioït Nöôùc ", anh vieát cho ñöùa con gaùi ñaàu loøng toâi thaáy " moäng " ñaõ ñi. Trong thô chæ thaáy toaøn laø " thöïc " ñeán vôùi anh. Maø toâi ñaõ nghe ñöôïc noãi xoùt xa cuûa ñôøi ngöôøi :

Roài con lôùn ñeán kyø phaûi lôùn
nhö hoa xinh con ñeán tuoåi ñöông thì
nhaø mình ngheøo ñaønh khôi cao ngoïn baác
ngoïn ñeøn khuya lay laét boùng con khuya

Nhöng vôùi anh, noãi khoå ñaõ theo anh khi môùi vöøa 12, 13 tuoåi. " trôøi muøa ñoâng ", " caùi aùo moûng vaø raùch ", " gioù baác thoåi loàng loäng ", nhöõng hình aûnh ñoù gôïi leân cho ta thaáy vôùi moät caäu beù ñang co ro trong caùi laïnh cuûa ñoâng veà. Caäu beù ñoù ñang laøm gì vaø nghó gì, ta haõy ñoïc moät ñoaïn vaên ngaén maø anh ñaõ vieát, nhö chính toâi coù laàn ñaõ nghe anh noùi töø laâu, töø khi toâi ñöôïc anh keå cho nghe veà " ñoaïn ñöôøng ñôøi " maø anh ñaõ traûi qua. Vôùi caùi khoå ngaøy hoâm ñoù, meï bònh, maùu - nhaø - con noåi leâc;n, meï anh naèm uùp ngöôøi treân manh chieáu, cuõng thaáy ñau. Thoâi thì ta nghe anh noùi:

" Ga xe löûa Phan Thieát chaät ních ngöôøi vaøo buoåi tröa naêm aáy. Haøng hoùa tuoân töø Saøi Goøn ra, töø Nha Trang vaøo, nhieàu voâ keå. Chuù beù khoaûng 12,13 tuoåi, nhôûn nhô ñi laïi, caëp maét to ñen tha hoà ngoù. Nhöng gaày quaù. Chuù ñoùi. hai ngaøy nay, cha chuù ñaùnh baøi thua chaùy tuùi. Khoâng moät cheùn côm vaøo buïng. Chæ coù chaùo. Maáy toa cöûa ñoùng bòt buøng kia chaéc laø gaïo, ñöïng toaøn trong bao chæ xanh traêm kyù. Chæ caàn thoïc muõi duøi nhoïn vaø beùn ngoùt naøy qua khe hôû döôùi gaàm toa, ngoaùy roäng moät chuùt, gaïo seõ chaûy, khoâng aøo aït, nhöng töø toán, ñeàu ñaën. Chieác muõ beøo nheøo laäp töùc ñöôïc chìa ra höùng. Khoâng neân ham hoá laáy nhieàu deã bò loä. Mieát nheï muõi duøi hai ba laàn leân choã bao bò choïc thuûng, loã bao seõ kín laïi ngay. Ñoù laø ngheà rieâng cuûa " chaøng ". Chuù boãng caûm thaáy ñoùi. Laøm nhö gaïo ñaõ coù saün trong tuùi ".

Ñoïc ñoaïn vaên treân, toâi chöa thaáy ñöùa beù naøo ôû caùi tuoåi 12, 13 ñaõ coù " ngoùn ngheà " maø anh noùi laø ngheà cuûa " chaøng ". Coù leõ toâi coøn nhoû quaù. Caùi tuoåi coøn ñoøi aên, ñoøi uoáng cuûa toâi laøm sao hieåu ñöôïc vieäc laøm cuûa moät caäu beù 12.13 tuoåi ñôøi nhö anh. Neáu luùc ñoù anh daãn toâi theo, laøm caùi " ngheà cuûa chaøng " ñoù, thì chaéc laø, cuõng chæ vöøa ñuû ñeå anh cho toâi caàm caùi noùn beøo nheøo cuûa anh, thuû saün treân tay ñeå maø chaïy... neáu coù höõu söï. Ñeå roài:

" Trôøi muøa ñoâng, gioù laïnh gôùm. Caùi aùo moûng manh vaø raùch khoâng ñuû che kín boä xöông caùch trí cuûa chuù. Quaàn ngaén cuõn, thænh thoaûng chuù laáy tay keùo keùo, sôï tuït maát. Gioù baác thoåi loàng loäng. Chaø, laïnh theá naøy, maø chòu gì noåi. Chaéc maù khoùc döõ laém. Cuïc maùu - nhaø - con cöù ñôïi laïnh laø noåi choàm leân trong buïng maù. Maù naèm uùp, ñau vaät vaõ....".

Vaên ngaén, goïn, nhöng ñaày caûm xuùc, gôïi leân hình aûnh roõ raøng. " Chaø " tieáng chaëc löôõi nhö xuyùt xoa bôûi ngoïn ñoâng phong thoåi haét vaøo moät thaân theå gaày coøm, thieáu aên cuûa anh. Vaû laïi ñaõ maáy ngaøy nay khoâng coù gaïo, chæ aên toaøn chaùo. Tieáng " chaø " ñoù laø tieáng xuyùt xoa cuûa moät caäu beù con nhaø ngheøo bieát lo, nhìn caûnh ñaát trôøi vaøo ñoâng laïnh ngaét nhö theá maø cuõng phaûi töï ñi tìm kieám moät caùi gì ñoù, nhö gaïo, " chuù boãng caûm thaáy ñoùi ". Toâi laïi lieân töôûng ñeán " Anh phaûi soáng " cuûa nhaø vaên Khaùi Höng, nhöng coù khaùc ôû choã laø vôï choàng baùc phoù Thöùc trong " Anh phaûi soáng " lo cho maáy ñöùa con: Thaèng Boø. Caùi Nhôùn. Caùi Beù, cuõng vì ngheøo. Coøn anh, ñaõ maáy ngaøy khoâng coù hoät côm, chæ coù chaùo, meï laïi ñau, cöù moãi laàn laïnh laø maùu - nhaø - con noåi daäy. Meï naèm moät choã, coøn anh môùi 12, 13 tuoåi, ñoùi quaù phaûi böông chaõi kieám caùi aên ñem veà (maø meï naøo coù cho nhö theá). Nhöng ñeán khi meï anh bieát haønh ñoäng cuûa anh laøm " ra nhaø ga kieám soáng " ñoù, thì bò " Coác. Coác " treân ñaàu, vaø baø vöùt heát taát caû. Baø hoån heån: " Ñoà aên caép! Quaân ñoäi ñaàu xe löûa. Mi...Mi...". Neáu ai luùc ñoù maø nhìn thaáy anh, ngaém caûnh ngheøo khoù cuûa anh, chaéc cuõng ñau loøng.

Theá maø, trong anh " taâm hoàn con naûy toaøn caây traùi caám ". Ñuùng vaäy. Nhöõng naêm tieáp theo anh vaøo ñôøi vôùi maûnh baèng sö phaïm, ñoåi leân mieàn Thöôïng daïy hoïc treân Laâm Ñoàng, Di Linh. Lôùp hoïc chæ daêm ba ñöùa hoïc troø ngöôøi Thöôïng, nay hoïc mai nghæ, tröôøng lôùp khoâng baèng raãy nöông ñoái vôùi nhöõng em beù ngöôøi Thöôïng ñoù. Theá maø anh, chieàu naøo ñi daïy veà cuõng phaûi mua khoaûng chuïc tröùng hoät gaø hay hoät vòt, toái luoäc, ñeå saùng hoâm sau mang vaøo lôùp duï cho caùc em ñoù coù caùi aên maø ham hoïc. Coù phaûi naûy toaøn caây traùi caám ñoù khoâng? Nhöõng naêm thaùng anh ôû mieàn cao, toâi ñònh leân thaêm anh, thì anh laïi veà mieàn xuoâi. Ñöùa con gaùi ñaàu loøng cuûa anh ra ñôøi, nhö tröùng moûng anh cöng, cha con nhö hai gioït nöôùc naøo coù khaùc gì ñaâu khi nhìn tôùi. Con lôùn leân, vôï choàng anh chöa nhìn thaáy chuùt gì ñeå cho loøng haû daï, khi moãi ñeâm, anh ngoài " khôi cao ngoïn baác " ñeå:

Ñeøn soi loái ñöa con vaøo ñaïi hoïc
goùt ung dung böôùc nhoû treân ñôøi
ba ngaång ñaàu leân nhöng loøng vaãn ngaäm nguøi
caùc em con: côm khoâng ñuû aên, aùo khoâng ñuû maëc
ñeå con ñi con hoïc neân ngöôøi
Con hoïc toaùn nhôù nhieàu coâng thöùc quaù
neân queân loøng thöông meï thöông cha
em con ñoù nhieàu khi sôø söõng nhôù
troâng chò veà
con laïi thích ñi xa
Con ñieän tin veà, khoâng baùo tröôùc
ngöôøi yeâu con ñeán hoûi sôùm mai naøy
ba maù nhìn nhau khoâng hieåu heát
con ta ôi ta laïc maát con roài!
Neáu suoát ñôøi bieån chæ laëng thinh thoâi
thì bieån giaû coù ñieàu cay ñaéng thaät
Ba giaän con maø loøng quay quaét
noãi thöông con neân töï nhuû mình :
- Con vaø ba nhö hai gioït nöôùc
nghieâng beân naøo cuõng thaáy long lanh!

Neáu suoát ñôøi bieån chæ laëng thinh thoâi.
Thì bieån giaû coù ñieàu cay ñaéng thaät.

Quay quaét loøng anh. Caùi thöïc luùc naøy quyeän vaøo caùi moäng. Anh luùc naøo cuõng theá. Khi thì thöïc, luùc thì moäng. Nhôù laïi naêm 1963, ñaàu naêm thì phaûi, anh töø giaõ buïc vaø phaán, ñeå leân ñöôøng " theo nghieäp ñao binh ". Naøo ngôø, nöûa naêm sau, toâi cuõng gaëp anh trong tröôøng Thuû Ñöùc. Nhöõng ñeâm möa treân ñoài Taêng Nhôn Phuù khoâng laøm buoàn loøng anh baèng ñeâm maõn khoùa, nöôùc maét cuûa ngöôøi vôï laøm ruõ loøng anh, khi anh choïn binh chuûng BÑQ. Toâi nhôù ñeâm ñoù, anh ñeán khoe toâi chieác muõ naâu maø anh môùi mua döôùi caâu laïc boä tröôùc ngaøy laøm leã. Khi ñoù toâi môùi böôùc qua giai ñoaïn 2. Nhìn anh thöïc hieän caùi " moäng " cuûa ñôøi trai, caùi moäng haøo huøng cuûa ngöôøi lính haøo huøng, laáy pheùp nghó vaøi hoâm, roài khaên goùi leân ñöôøng ra Duïc Myõ hoïc tieáp saùu tuaàn ñeå laáy baèng Röøng Nuùi Sình laày. Caùi baèng chuyeân nghieäp cuûa ngöôøi lính muõ naâu ñoù. Nhöng khoâng, moäng anh laïi khoâng thaønh, vaø roài " thöïc " laïi trôû veà khi nhìn nhöõng gioït nöôùc maét cuûa vôï anh, luùc ñoù coøn buoàn hôn nhöõng gioït möa ñeâm treân ñoài Taêng Nhôn Phuù, khi thaáy anh ñoäi chieác muõ naâu. Toäi nghieäp cho ngöôøi baïn cuøng khoùa vôùi anh, ñaõ ñoåi cho anh veà Sö ñoaøn 22/BB, Trung ñoaøn 47 ñoùng ôû Phuù Yeân, hình nhö saân bay Choùp Chaøi thì phaûi. Laâu quaù toâi queân. Ngöôøi baïn ñoåi cho anh ñeâm ñoù, maáy thaùng sau thì töû traän. Cuõng nhö baïn anh, nhaø vaên Y Uyeân, maø anh quen ôû Tuy Hoøa, ñoåi veà Phan Thieát chaúng ñöôïc bao laâu, coù lònh ñoåi ñi nôi khaùc, chöa kòp ñi thì laïi töû traän. Ñôøi binh nghieäp, maáy ai ngôø tröôùc?

Ra tröôøng tröôùc toâi moät khoùa. Naøo ngôø laïi gaëp nhau ôû Bình Ñònh, Qui Nhôn. Nhöõng chieàu chuû nhaät, Phuù Taøi - Qui Nhôn laøm sao va&eaccute;ng anh trong caên nhaø thueâ ôû khu Saùu ñoù. Laøm sao thieáu ñöôïc nhöõng ngaøy chuû nhaät ngoài leâ ôû caùc quaùn caø pheâ. Nhöõng taïp chí vaên hoïc baøy baùn treân caùc saïp baùo cuûa nhöõng gian baùn baùo ôû doïc ñöôøng Phan Ñình Phuøng beân hoâng raïp haùt Kim Khaùnh, duø cho trôøi hoâm ñoù coù möa öôùt aùo, taïp chí vaên hoïc vaãn laø moùn aên tinh thaàn cuûa anh phaûi mua ñem veà ñôn vò ñoïc. Möa Qui Nhôn nhö truø, nhö eûo, möa rì raàm suoát caû ngaøy ñeâm, buoàn teânh, buoàn teânh. Nhöng, nhöõng gioït möa ôû ñaâu cuõng gioáng nhau, nhöõng gioït naéng ôû ñaâu cuõng gioáng nhau. Queâ mình hai muøa möa naéng. Nhöng möa naéng coù khaùc vôùi anh ôû taâm hoàn cuûa ngöôøi thô. Chaéc chaén ñieàu ñoù khi anh ñaõ traân quyù nhöõng côn möa, nhöõng gioït naéng ôû Phan Thieát, maø vôùi tuoåi 12, 13 ñöùng nôi saân ga vaøo luùc ñoâng veà, gioù baác thoåi laïnh vaø, anh ñaõ thaám nhieàu. Ñeå roài trong anh chæ coù:

Phan Thieát möa vaø Phan thieát naéng
bôûi vì em Phan Thieát ôû beân anh
roài Phan Thieát moät ngaøy chôït vaéng
em yeâu ôi
möa naéng nöõa sao ñaønh!
Phan Thieát gioù moät ngaøy thaät gioù
bôûi yeâu em anh baûo Teát queâ mình
roài Phan Thieát neáu mai kia moát noï
vaéng em roài
gioù suoát caû ñôøi anh!

Nghe ngöôi vaøo lính ta ñang lính
suùng ñaïn nhö ñuøa vôùi keû thô

Ta troøn hai maét ra kinh ngaïc
maét ngöôi dìu dìu maøu ca dao
ngöôi aùo quaàn xanh ñöôøng keõ môùi
hai haøng aùnh saùng ngaû lao ñao
Ngöôi veà Phan Thieát ñang muøa gioù
chuyeän vaõn chöa vöøa ñöôïc maáy caâu
ñaõ mòt muøng xa ngöôi löûa ñaïn 
ta phöông trôøi caùch maáy truøng saâu
Maáy truøng saâu caùch ngöôi naèm xuoáng
Nora coøn chuøng boâng coû may
Nora chuøng loøng daêm ñöùa baïn
Thöông ngöôi khoâng theå caàm trong tay 

Sau thaùng Tö Moät Chín Baûy Möôi Laêm, moät chieác xe GMC maø hoï laáy ñöôïc cuûa Tieåu Khu chôû anh vaø moät soá giaùo chöùc vaøo traïi tuø (Toång traïi tuø binh 8). Cuõng töø trong tuø, toâi laïi gaëp anh cuøng vôùi Phaïm Minh Taâm (Chu Traàm Nguyeân Minh). Toâi laø keû ñeán toång traïi tuø binh naøy tröôùc anh, töø moät maät khu Caø toùt cuûa chuùng treân röøng ñöa xuoáng, cuøng vôùi Leâ Khaéc Anh Haøo. Anh thaáy chuùng toâi, ngöôøi naøo ngöôøi naáy nhö boä xöông bieát ñi maø ngao ngaùn. Anh vôùi Chu Traàm Nguyeân Minh vaøo tuø ñaâu ñöôïc naêm saùu thaùng moät naêm roài veà, coøn toâi vôùi Leâ Khaéc Anh Haøo mieät maøi söông khoùi trong tuø döôùi cheá ñoä môùi. Ñòa danh Nora coøn ghi ñaäm neùt ñoái vôùi nhöõng ngöôøi tuø cuûa cheá ñoä. Nora, tröïc chæ maø ñi, ba ngöôøi tuø moät nhoùm, kieám voõng khieâng ñoøn leân Nora gôõ keõm gai phoøng thuû. Mìn vaãn coøn ñoù. Löïu ñaïn gaøi vaãn coøn treân ñoù, chaèn chòt vôùi boâng coû may, lau laùch, naøo bieát ai naèm xuoáng hay bò thöông khi vöôùng phaûi mìn? Thoâi thì moãi ngöôøi tuø aâm thaàm vaùi hoàn Y Uyeân veà phuø hoä cho ñaùm tuø binh naøy. Ngöôøi daân soáng döôùi chaân ñoài Nora thaáy ñaùm tuø binh leân ñoài gôõ keõm gai maø voâ soá mìn coøn treân ñoù, ngöôøi Thieân chuùa giaùo thì aâm thaàm laøm daáu Thaùnh, coøn ngöôøi Phaät giaùo thì aâm thaàm " A Di Ñaø Phaät " phuø hoä cho ñaùm tuø binh ñöôïc bình an trôû veà traïi tuø. Leân Nora, toâi thaám maáy caâu thô cuûa anh: 

Maáy truøng saâu caùch ngöôi naèm xuoáng
Nora coøn chuøng boâng coû maây
Nora chuøng loøng daêm ñöùa baïn
Thöông ngöôi khoâng theå caàm trong tay

Möôøi naêm qua, nhöõng tuøy buùt cuûa anh, toâi giöõ vaø nhöõng baøi thô cuûa anh do ngöôøi baïn môùi chuyeån tôùi töø Washington State (Phaïm Cao Hoaøng) nhö moät duyeân laønh ñeán ñuùng luùc cho toâi. Ngoaøi ra coøn phaûi noùi, coù moät " thieän duyeân " nöõa laø Thö AÁn Quaùn cuûa Traàn Hoaøi Thö vôùi chuû tröông moät " Thö Quaùn Baûn Thaûo " vôùi muïc ñích laø ñi laïi nhöõng baøi Thô baøi Vaên cuûa anh em, hay vieát laïi nhöõng kyû nieäm vôùi baïn beø caàm buùt tröôùc 1975, vì moät lyù do naøo ñoù coøn ôû laïi trong nöôùc, vieát laùch coøn bò haïn cheá, thì Thö Quaùn Baûn Thaûo naøy laø nôi ñeå cho toâi vieát laïi nhöõng baïn beø maø toâi ñaõ gaëp trong suoát chieàu daøi cuoäc chieán. Vôùi anh, vieát veà anh trong noãi khoå vaãn coøn ñeo anh maõi, cuøng vôùi côn bònh suyeån hoaønh haønh sau 1975, maø gaàn möôøi naêm qua toâi vaãn coøn nhôù hình aûnh cuûa anh vôùi caùi löng traàn maø anh goïi laø " boä xöông caùch trí " ñoù, ngoài ngaõ ngöôøi vaøo vaùch treân caùi "ñi- vaêng", haù moàm ra thôû nhö thieáu khoâng khí chung quanh anh, trong ngoâi nhaø maø anh ñaõ töøng " khôi cao ngoïn baác " cho con anh ngoài hoïc. Thaûm haïi. 

Theá nhöng, khi côn suyeån haï xuoáng roài thì vaãn nuï cöôøi aáy, vaãn ñoâi maét aáy môû to hieån hieän bao dung laï thöôøng:

Haøng hieân naéng cuõng nghe ñaày haïnh phuùc
soáng bao naêm laøm keû daïi khôø
boãng thaáy loøng mình nhö ñoåi khaùc
con meøo vaøng khoanh naéng nguû trong tröa!